उत्तरी सिक्किमस्थित लाचेन घाटीमा रहेको ल्होनक ताल नियन्त्रण बाहिर भएको छ । टिस्टा नदीमा अचानक बाढी आउँदा घाटीमा रहेको सैन्य प्रतिष्ठानसमेत बाढीले बगाएको छ । बाढीका कारण भारतीय सेनाका २३ जवान बेपत्ता भएका छन् ।
चुङथाङ बाँध ओभरफ्लो भएको छ । टिस्टामा जलस्तर १५–२० फिटको उचाइसम्म पुगेको छ । जसका कारण सिक्किमको सिङतामनजिक बारदाङमा रहेको सेनाका रोकिराखेका सवारीसमेत बगाएको छ । केही सवारी हिलोमा पुरिएका छन् । बेपत्ता २३ सेनाका जवानको खोजी कार्य जारी रहेको बताइएको छ ।
सिक्किम सरकारका मुख्यमन्त्री पिएस तामाङले टिस्टा नदी बेसिनमा आएको बाढीका कारण भएको क्षतिको अनुगमन गर्न सिङताम भ्रमण गरेका छन् ।
एसएसडिएमका अनुसार मंगन जिल्लाको उत्तरी क्षेत्रमा आएको अविरल वर्षाका कारण बाढी आएको अनुमान गरिएको छ । मुख्यमन्त्री तामाङले सिङताम नगर पञ्चायत कार्यालयमा सरोकारवालासँग छलफल गरेका छन् ।
प्राकृतिक प्रकोपसँग जुध्न सबै एकजुट हुनुपर्ने मुख्यमन्त्री तामाङले आह्वान गरेका छन् । स्थानीयलाई सतर्क रहन आग्रह गर्दै उनले सुरक्षा सुनिश्चितताका लागि बेसिन नदी किनारमा यात्रा नगर्न सल्लाह दिएका छन् ।
यसैबीच सिक्किमका पूर्वमुख्यमन्त्री पवन चाम्लिङले प्रभावित जनतालाई राहत दिन सरकारलाई आग्रह गरेका छन् । उनले लेखेका छन्– म बिहान उठ्नेबित्तिकै सिक्किममा अचानक बाढी आएको विनाशकारी खबर सुनेर स्तब्ध भएँ । जसले निकै क्षति पुर्याएको छ । उत्तरी सिक्किमस्थित ल्होनक झिलमा ग्लेसियल झिल विष्फोट भएर टिस्टामा पानीको बहाब बढेको भनिएको छ । जसले पुल र त्यस तलका क्षेत्रहरु नष्ट भएका छन् । हामीले जिउधनको क्षति भएको सुनेका छौं तर हामीलाई यस सम्बन्धि आधिकारिक खबर प्राप्त भएको छैन । राष्ट्रिय राजमार्गमा क्षति भएका छन् । घर बगेको छ । क्षतिको भयावहताको यकिन अहिले पूर्ण रुपले बुझ्न बाँकी छ । सङकलाङ, ब्रिङबोङ, फिफाङ, डिक्चू, माखा, सिङताम, रङपो, मेलीका दक्षिणी क्षेत्रमा विशेष रुपले बाढीको खतरा छ । र, यस क्षेत्रका व्यक्तिलाई आवश्यक सुरक्षा अपनाउन अनुरोध गर्छु ।
यस विपतबाट प्रभावित या विस्थापित नागरिकलाई सुरक्षा सुविधा प्रदान गर्न र आश्रय भोजन र अन्य आवश्यक वस्तुको व्यवस्था सुनिश्चित गर्नका लागि सिक्किम सरकारसँग आग्रह गर्दछु । बाढीबाट प्रभावित व्यक्तिलाई राहत पुर्याउन र उनीहरुको पुनर्बास गर्न आवश्यक छ । समयमै सरकारले जिउधन गुमाउने व्यक्तिहरुलाई मुआब्जा दिनुपर्छ । यो कठिन समयमा सिक्किम सरकारलाई एसडीएफ पार्टीको पूर्णसमर्थन छ । यो सिक्किम लागि कठिन समय हो । र म नागरिकलाई एकसाथ उभिन अपिल गर्दछु । म सिक्किमका संरक्षक देवीदेउताहरुसँग हाम्रो सिक्किम राज्य र हाम्रा नागरिकलाई अत्यधिक क्षतिबाट बचाउन हुन प्रार्थना गर्दछु ।
टिस्टा ओभरफ्लो भएपछि एनएचपिसी पावर प्रोजेक्टमा क्षति पुगेको छ । स्थानीयका अनुसार ५५ वर्षपछि टिस्टा बहुलाएर उर्लेको छ । सन् १९६८ पछिको टिस्टामा यो ठूलो बाढी र विपत आएको हो ।
स्थानीयले एनएचपिसी पावर प्रोजेक्टले टिस्टाको बाटो थुनिदिएपछि विपत आएको आरोप लगाएका छन् ।
सिङताममा बाढीले बगाएका एक मृत व्यक्ति फेला परेका छन् । थपको खोजी कार्यजारी रहेको बताइएको छ ।
सामाजिक सञ्जाल प्रयोगकर्ताहरुले आपतकालमा सहयोग गर्न आह्वान गरिरहेका छन् । एक प्रयोगकर्ताले लेखेका छन्– ‘१९६८ को याद आयो । कयौं मानिसको ज्यान गएको थियो । रोडहरु केही राखेको थिएन । राजाको शासन थियो । हामी सबै जना सतर्क बसौं । आपतकालको समयमा सहयोग गरौं ।’
उत्तरपूर्वी सिक्किम प्रान्तमा भीषण वर्षाका कारण आएको शक्तिशाली बाढीमा २३ सैनिक बेपत्ता भएको भारतीय सेनाले पुष्टि गरेको हो ।
‘उत्तर सिक्किमको ल्होनाक तालमा अप्रत्याशितरूपमा बादल फाट्दा टिस्टा नदीमा बाढी आयो, २३ सैनिक बेपत्ता भएको र केही सवारी साधन डुबेको खबर छ’, सेनाले भनेको छ, ‘खोजी कार्य जारी छ ।’
उक्त दुर्गम क्षेत्र नेपालसँग भारतको सीमा नजिक पर्छ । साथै ल्होनाक ताल विश्वको तेस्रो सबैभन्दा अग्लो हिमाल कञ्चनजंघालाई घेरेको हिउँको चुचुरोमा रहेको हिमनदीको फेदमा अवस्थित छ ।
चुङथाङ बाँधभन्दा माथि पानी छोडिएका कारण सामान्य अवस्थाभन्दा पानीको सतह पहिला नै १५ फिट माथि रहेको सेनाले बताएको छ ।
भारतीय सेनाका प्रवक्ताले जारी गरेको एउटा भिडियोमा जंगली क्षेत्रमा पानीको तीव्र धारले सडकहरू बगाएको र बिजुलीका तारहरू चुँडाएको देखिएको छ ।
सामान्यतया भारतमा जुनदेखि सुरु भएर सेप्टेम्बरमा सकिने मनसुनको समयमा अचानक बाढी आउनु सामान्य हो । अक्टोबरसम्ममा मनसुनी वर्षा सामान्यतया सकिसकेको हुन्छ ।
