कविता परिचय
अस्मिता बिष्टको “ब्ल्याकहोलमा गीतहरू” आधुनिक नेपाली कविताको संवेदनशील, आत्म‑प्रतिबिम्बित र सामाजिक जागरणशील सङ्ग्रह हो। साहित्यमा ब्ल्याकहोल भावनात्मक र दार्शनिक क्षेत्रको प्रतीक हो, जहाँ भावनाहरू डुब्छन्, स्मृतिहरू लुप्त हुन्छन् र सल्बलाउँछन् । खोज जारी राखिन्छ तर भेटिँदैन । उनका कविताहरूले व्यक्तिगत अनुभूति, प्रेम, विसङ्गति, सामाजिक पहिचान, इतिहास र आधुनिकता बीचको द्वन्द्वलाई उजागर गर्छन्। उनका कविताले विभिन्न बिम्ब, प्रतीक, रूपक र आधुनिक शैलीको संयोजनमार्फत पाठकलाई भावनात्मक र बौद्धिक रूपमा सक्रिय बनाउँछन् । त्यसैले यो सङ्ग्रह हराएका आवाजहरूको खोजी हो, मानवीय संवेदनाको करूण सौन्दर्य हो र प्रकाश हराएका मानव जीवनका गीतहरू हुन् ।
कविताको थिमेटिक विश्लेषण
(क) स्मृति र समयको प्रवाह–
स्मृति र व्यक्तिगत इतिहासले कवितामा गहिरो प्रभाव पार्छ । उनका “सम्झनाको धागोमा उनेर” र “रातो सम्झना” जस्ता कविताहरूले व्यक्तिगत र सामूहिक स्मृतिलाई जीवनको केन्द्रबिन्दु बनाउँछन् । कवि स्मृतिलाई धागो र तोरण जस्ता प्रतीकमार्फत जोड्छिन्, जसले समयको निरन्तर बहाव र व्यक्तिगत अनुभवको स्थायित्वलाई दर्शाउँछ ।
(ख) प्रेम, यौवन र सम्बन्ध–
बिष्टका प्रेम कवितामा यौवनको उत्साह, आकर्षण र संवेदनशीलता छ । “प्रेम वर्षामा रूझिरहेका हामी” र “यौवनका चराहरू” कविताहरूले प्रेम, आकर्षण र यौवनकालको संवेदनशीलतालाई उजागर गर्छन् । यहाँ प्रेम केवल व्यक्तिगत सम्बन्ध मात्र होइन, अनुभव र भावनाको सामाजिक–सांस्कृतिक बिम्ब पनि हो ।
(ग) सांस्कृतिक पहिचान र आलोचना–
उनका कवितामा नेपाली समाजमा रहेको असमानता, संरचनात्मक दबाब र पहिचानको खोजी पाइन्छ । “गलैँचीको फूल”, “कुरूप सभ्यता”, “विनिर्मित पहिचान” जस्ता कविताले नेपाली समाजमा रहेको संरचनात्मक असमानता, पितृसत्तात्मक प्रभाव र समाजद्वारा थोपिएको पहिचानको आलोचना गर्छन् । कवि व्यक्तिगत र सामाजिक विसङ्गतिबाट उत्पन्न पीडालाई प्रस्तुत गर्छिन् ।
(घ) आधुनिकता र प्रविधि–
डिजिटल जीवन र आधुनिक सञ्चार माध्यमले हाम्रो संवेदनशीलतामा प्रभाव जमाउँछ । “ह्वाट्सएपमा अश्वथामाको मेसेज” कवितामा आधुनिक प्रविधि र डिजिटल जीवनसँग सम्बन्धित संवेदनशीलता प्रकट हुन्छ। आधुनिक जीवनशैली र परम्परागत मान्यताबीचको द्वन्द्वको चित्रण यहाँ स्पष्ट देखिन्छ ।
(ङ) राजनीति, सामाजिक चेतना र प्रतिरोध–
अस्मिताका कविताहरूले व्यक्तिगत पीडा मात्र होइन, सामाजिक र राजनीतिक परिवेशमा सचेत र प्रतिरोधको भावना पनि उजागर गर्छन् । उनका “जब म आफ्नो देशमा हुन्छु”, “मेटामोर्फोसिस”, “आगोको बिउ” जस्ता कविताहरूले व्यक्तिगत चेतना मात्र नभई सामाजिक–राजनीतिक परिवेशमा प्रतिरोधको आवश्यकता पनि उजागर गर्छन् । यहाँ कविताले समाज सुधार, समानता र सहअस्तित्वको पक्षमा संवाद गर्दछ ।
(च) आध्यात्मिकता र अनुष्ठान–
उनका कवितामा पुराना मिथक, आध्यात्मिकता र वर्तमान जीवन बीचको सम्बन्ध देखिन्छ । “अनुष्ठानमा उच्चारित मन्त्रहरूझैँ” र “कलियुगको कृष्ण” कविताहरूले आध्यात्मिक अनुभूति, पुरातन मिथक र वर्तमान जीवनबीचको अन्तरसम्बन्धलाई खोज्छन् ।
(छ) आमा, परिवार र सामूहिक पीडा–
मातृत्व र पारिवारिक सम्बन्ध, कवितामा संवेदनशील र शक्तिशाली तरिकाले प्रस्तुत हुन्छ । “बिदाइ आमा” र “आमाहरू निरीह हुँदैनन्” ले पारिवारिक सम्बन्ध, मातृत्व र सामाजिक संरचनाभित्रका बलहरूलाई संवेदनशील तर शक्तिशाली भाषामा व्यक्त गर्छन् ।
रचनाशिल्प–
अस्मिताका कवितामा रूपक, बिम्ब, प्रतीक र आलङ्कारिक भाषाको प्रयोग छ । कवि जीवनका स्मृति, प्रेम, आक्रोश, यौवन र प्रतिरोधलाई दृश्यात्मक र भावनात्मक ढङ्गले प्रस्तुत गर्ने शैलीले पाठकलाई कवितामा डुबाउँछ । आधुनिक र उत्तरआधुनिक नेपाली जीवन शैली र पारम्पारिक अनुभवलाई मिश्रण गर्दै उनले मेटामोर्फोसिस, डिजिटल संवाद र सांस्कृतिक पहिचानलाई समेटेर बहुआयामिक कविता सिर्जना गरेकी छन् । साहित्यमा मेटामोर्फोसिस भनेको पात्र, समाज, चेतना र अस्तित्वमा आउने गहिरो परिवर्तन हो । चेतनाको मेटामोर्फोसिस भन्नाले चेतनाको विकास र जागरणको नयाँ चरण हो । उनका कवितामा मेटामोर्फोसिस अर्थात् जीवन, चेतना र पहिचानमा हुने रूपान्तरण केन्द्रीय विषयका रूपमा देखा पर्छ । उनका कवितामा यौवन, प्रेम र व्यक्तिगत चेतना निरन्तर रूपान्तरणमा हुन्छन् ।
निष्कर्ष
“ब्ल्याकहोलमा गीतहरू” व्यक्तिगत भाव, सामाजिक आलोचना, प्रेम, स्मृति, सांस्कृतिक पहिचान र आधुनिकता–परम्परागत द्वन्द्वबीच सन्तुलन राख्ने कविता सङ्ग्रह हो। अस्मिता बिष्टको शैली आधुनिक, संवेदनशील र प्रतीकप्रधान छ। कवितामा प्रयोग भएका प्रतीकहरू (जस्तैः धागो, चराहरू, आगो, फूल, डिजिटल मेसेज) ले जीवनका बहुआयामिक दृष्टान्तलाई सजीव बनाउँछन् । यो सङ्ग्र्रहले पाठकलाई स्मृति, प्रेम, प्रतिरोध र आत्म–साक्षात्कारमा डुबाउँछ । सङ्केतपूर्ण प्रतीक, डिजिटल संवाद र धागो, चरा, आगो, फूल जस्ता रूपक प्रयोग गरी जीवनका बहुआयामिक पक्षलाई उजागर गर्न सक्नु सङ्ग्र्रहको नयाँपन हो । यो सङ्ग्र्रह स्मृति, यौवन, प्रेम, प्रतिरोध र आत्मसाक्षात्कारको अद्भुत मिश्रण हो । समकालीन नेपाली कवितामा यसको स्थान बलियो छ ।
