–निनाम लोवात्तीहिमालयको काखमा रहेको र, आदि अनादि कालदेखि ऋषि मुनीहरुले वास गरेको हाम्रो देश प्राकृतिक स्रोत–साधनमा पनि धेरै धनी रहेको छ । प्राकृतिक स्रोत र साधनको कुरो गर्दा हिमालयबाट बगेर आउने स्वच्छ पानीको स्रोतका रुपमा रहेका स–साना खोलानाला, नदी, पोखरी, तालतलैया, वन–जंगल, औषधीजन्य वनस्पति, जडीबुटीजन्य बुट्यान, लेऊ, झ्याऊ, च्याऊ, फलफूल, झारपात, रुखबिरुवा, भीर मह, घर मह आदिलाई लिन सकिन्छ । भनिन्छ, नेपालमा वनस्पतिजन्य पूmल फुल्ने फुलहरु मात्रै लगभग सात हजार प्रकार छन् भन्ने अध्ययन–अनुसन्धान
विवाहपञ्चमी नजिकिनासाथ भङ्गाहा नगरपालिका–४ पलार बस्तीकी सियानकीदेवी बाँतरलाई रेल चढेर जनकपुर जाने रहर जाग्छ । पछिल्ला दुई दशकयता आफ्नो ठाउँको रेल सेवा चल्न छाडेपछि उनको यो रहर पूरा हुन सकेको छैन । “घरबाट पैदल १० मिनेटको दूरीमा रेल स्टेसन (हाल भङ्गाहा–५ सिद्धपुर बस्ती, बिजलपुरा रेल स्टेसन) थियो, हामी कुनै वर्ष मेला भर्न छुटाउँदैनथ्याैँ”, ४५ वर्षीया बाँतरले २०५७ सालसम्म रेल चढेर विवाहपञ्चमी हेर्न जाने गरेको विगत सम्झँदै भने, “२०५८ सालको बर्खामा बिग्ही पुल धसिएपछि रेल सेवा बन्द भएसँगै त्यसयता म मेला भर्न जनकपुर गएकी छैन ।” पछिल्ला तीन वर्षयता चाँडै रेल चल्ने कुरा सुनेका उह
कवि प्रकाश दिप्साली राई, जसले गरे लकडाउनमा रचना गरिएका सिर्जनालाई दस्तावेजीकरण । कवि हुन्छु भनेर फ्याट्टै हुन पाउने भए, बन्छु बनेर बनिहाल्ने भए अखबारमा समाचारभन्दा धेरै ‘यहाँ कवि बनाइन्छ’ वा ‘कवि पढाइन्छ’ भन्ने सूचना छापिन्थे होला । दुःख, परिश्रम, साधनाको तीव्र खहरेहरूले बगाएका शब्दका दर्शन ढुङ्गाहरूमा कुँदिएको एउटा नाम हो प्रकाश दिप्साली । ऊ आफै पनि एउटा ‘कविता’ हो र, कसैका लागि ‘देउता’ । होइन भने सोध्नोस् भरौलतिर गएर, सोध्नोस् पात्लेपानीतिर गएर, जेफालेतिर अनि हसनपुरतिर गएर । अनि सोध्नोस् यतैकतैतिर जहाँ दिनहुँ ‘कवि पढाइरहेछ’ उत्प्रेरणासहितको प्रकाशले ।भरौलको एउटा बस्तीबाट झण्डै १ सय २५ कविको
किराँत धर्मगुरु फाल्गुनन्द लिङ्देनको १३७औँ जन्मजयन्ती विभिन्न कार्यक्रमका साथ आज मनाइँदै छ । महागुरु फाल्गुनन्दको जन्मजयन्तीका अवसरमा उहाँको जन्मभूमि इलाम, साधना तथा देहवसानस्थल पाँचथरसहित किराँती समुदायको बसोबास रहेका स्थानमा धुमधामका साथ जन्मजयन्ती मनाइँदै छ । जन्मजयन्तीका अवसरमा धार्मिक प्रवचन, माङहिम (मन्दिर)मा पूजा अर्चना, फाल्गुनन्दका शालिक तथा प्रतिमामा माल्र्यापण, महागुरु फाल्गुनन्दले दिएका उपदेश तथा सत्यधर्म मुचुल्काको परिचर्चा, लिम्बू समुदायको सांस्कृतिक, धार्मिक, भाषिक पहिचानको जगेर्ना र सम्वद्र्धनलगायतका विषयमा छलफल तथा विमर्श हुने गरेका छन् । प्रत्येक वर्ष पूर्वी नेपालको एक स
विपरीत गुणका सूर्य र पानीको पूजा आराधना गरी मनाइने चार दिने छठ पर्व सुरु भएको छ । मानव जीवनका लागि अत्यावश्यक नदी र सूर्यदेवको श्रद्धा भक्तिपूर्वक आराधना र पूजा गरी मनाइने छठ आज बिहान स्नान गरेसँगै सुरु भएको हो ।कार्तिक शुक्ल चतुर्थीदेखि सप्तमीसम्म चार दिन मनाइने सूर्यदेवको आराधना, उपासना र पूजाको पर्व आज स्नान गरी चोखो खाएर बसिन्छ । कार्तिक शुक्ल चतुर्थीका दिन आज बिहान व्रतालुले स्नान गरेसँगै यो पर्वको विधि सुरु हुन्छ । चतुर्थीको कर्मलाई अरबाइन वा अरबा भनिन्छ । यस दिनदेखि छठ पर्व नसकिएसम्म व्रतालुले माछा, मासु, लसुन, कोदो, फापर, मुसुरो, आदि नखाने विधि छ । केही व्रतालुले भने कोजाग्रत पूर
मिथिलामा सूर्य उपासनाको पर्व छठ सुरु गरिँदै छ । बर्तालुले आज कार्तिक शुक्ल त्रितीयाका दिन ‘अरबा–अरबाइन’ सिुवधिसँगै छठ प्रारम्भ गर्दैछन् ।सामान्यतया कार्तिक शुक्ल चौथीका दिन ‘नहाय–खाय’ विधिबाट पर्व सुरु हुन्छ । बर्तालुले पर्व सुरु हुनु एक दिनपूर्व नै उसिनिएका धानको चामल, कोदो, माछा–मासु, मुसुरोसहितका धार्मिक अनुष्ठानका लागि अशुुद्ध मानिएका खाद्यवस्तु खान छाड्छन् । यो विधिलाई ‘अरबा–अरबाइन’ भनिन्छ ।आज (कार्तिक शुक्ल त्रितीया)बाट ‘अरबा–अरबाइन’ गरेका बर्तालुले भोलि अर्थात् चौथी तिथिमा ‘नहाय–खाय’ (पवित्र स्नान गरेर शुुद्ध खानेकुरा खाइने), पञ्चमी तिथिका दिन राति एक छाकमात्र अलिनो खा
तिहार नजिकिएसँगै एक कोहार दम्पतीलाई माटाका भाँडा बनाउन र बिक्री गर्न भ्याई नभ्याई भएको छ । बिहान उठेदेखि झमक्क साँझ नपरेसम्म माटोको भाँडा बनाउने काममा व्यस्त छन्, उनीहरू ।विगत ५० वर्षदेखि पुर्ख्यौली पेसाको संरक्षण गर्दै आएका दुखी कोहार र उनकी श्रीमती इश्रावती कोहार चक्रमा राखेको माटोमा कला उतार्ने गर्दछन् । उनीहरूको एउटै उद्देश्य छ, चाडपर्वको बेला सबैलाई सहजरुपमा माटोका भाँडाहरू उपलब्ध गराउदै आर्थिक उपार्जन गर्नु हो ।अन्य समयमा माटाका भाँडाहरू फाटफुट बिक्री भए पनि तिहारको समयमा भने धेरै नै बिक्री हुने गरेको रूपन्देहिको ओमसतिया–४ बेतवलिया बस्ने उनीहरू बताउँछन् । उनीहरूले बनाएको माटोका भाँडाहरू
–निनाम कुलुङ ‘मंगले’नेपालका राई जातका बारेमा लेख्ने, बोल्ने र आप्mनो नामको अगाडि प्रा., डा., प्राडा, इतिहासकार, समाजशास्त्री, मानवशास्त्री, भाषाविद, मुन्धुमविद (हामी कुलुङहरु मुन्धुमलाई ‘रीदूम’ भन्छौं ।), विश्लेषक, लेखक, जान्ने–सुन्ने–बुझ्ने (अति जान्ने सुन्ने, बुझ्ने/अजासुबु !), भूतपूर्व मन्त्री, भूपू सांसद, विभिन्न राजनैतिक दलका नेता, कार्यकर्ता, समाजसेवी, गायक, कलाकार, चित्रकार आदि भनी आफ्नाे नामको अगाडि विशेषण र फुर्को झुन्ड्याएका/झुन्ड्याईएकाहरुले आफूले लेख्ने, बोल्ने, भाषण गर्ने अन्तार्वार्ता दिने क्रममा राई के–कति कारणले जात हो ? अथवा जाति हो ? प्रस्ट्याएर कहिल्यै अन्तार्वा
‘रमरम मरौटीतिम्रो रुपै करौँती।।।’युट्युब, टिकटकजस्ता डिजिटल माध्यममा छाइरहेको यो गीतले औषधीय गुण भएको वनस्पति मरौटीलाई पुनः एकपटक जनजीब्रोमा स्थापित गरिदिएको छ ।भिडियो बनाएर टिकटकमा ‘शेयर’ गरिरहेका नयाँ पुस्तामाझ पक्कै मरौटीबारे थाहा पाउने हुटहुटी जागेको हुनुपर्छ । हामीमध्ये पनि कतिपयलाई मरौटी के हो रु जानकारी नहुन सक्छ, या बिर्सिदिएका हुनसक्छौँ । गायक खेम सेञ्चुरी र गायिका अस्मिता अधिकारीद्वारा स्वरबद्ध गीतले मरौटी शब्दलाई जुन ओजका साथ उछालेको छ, उति नै त्यो गुणकारी पनि छ । युट्युबमा सार्वजनिक भएको तीन सातामै ५० लाख भ्यूज कमाउन सफल गीतमा प्रयोग गरिएको मरौटी खासमा के हो त ?स्वास्थ्य रक्षाका ला
वैदिक सनातन हिन्दू धर्मावलम्बीले नवदुर्गा भवानीको प्रसादस्वरुप मान्यजनबाट रातो टीका र समृद्धिको प्रतीक जमरा लगाउने क्रम आज बडादसैँको अन्तिम दिन पनि जारी छ ।आश्विन शुक्ल दशमीअर्थात् विजयादशमीदेखि सुरु भएको यो क्रम आश्विन शुक्ल पूर्णिमाअर्थात् कोजाग्रत पूर्णिमाका दिन सबै ९अखिल० बलि पूर्ति नभएसम्म जारी रहन्छ । कोजाग्रत पूर्णिमाका अवसरमा आजसम्म नवदुर्गा भवानीको प्रसादस्वरुप टीका र जमरा लगाउन सकिने नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिले जनाएको छ । आज बेलुकी अखिल बलिपूर्ति नभएसम्म देवीको प्रसाद लगाउनु शास्त्रसम्मत हुने समितिका अध्यक्ष प्रा श्रीकृष्ण अधिकारीले राससलाई जानकारी दिए।कोजाग्रत पूर्णिमाका अवसरमा
Copyright © 2016 / 2021 - Blastkhabar.com All rights reserved
